José Luís Peixoto

Em Junho, José Luís Peixoto participará no Festival Literário LEA, em Atenas.

«Ο Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο είναι από τις πλέον εκπληκτικές αποκαλύψεις στη σύγχρονη πορτογαλική λογοτεχνία», έχει δηλώσει ο Νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου.
Ο 35χρονος σήμερα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο είχε τιμηθεί το 2001 με το μεγάλο πορτογαλικό Βραβείο Λογοτεχνίας «Ζοζέ Σαραμάγκου», για το βιβλίο του «Nenhum Olhar» («Κανένα Βλέμμα»), το οποίο θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τα «Ελληνικά Γράμματα».

Το «Νεκροταφείο πιάνων», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε, είναι το έκτο μυθιστόρημα του Πεϊσότο και το πρώτο βιβλίο του στα ελληνικά.

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στη Λισαβόνα, μια σαγηνευτική πόλη έξω από το χρόνο, όπου γεννιούνται, ζουν, ονειρεύονται, παντρεύονται, εργάζονται και πεθαίνουν τα πρόσωπα του βιβλίου. Στο σκηνικό αυτό προστίθεται ένα εργαστήριο ξυλουργικής, στα σπλάχνα του οποίου φωλιάζει το νεκροταφείο πιάνων, ένας τόπος εθελούσιας εξορίας, μέρος μυστικών αναγνώσεων, απόμερο καταφύγιο μοιχείας, αυλή παιδικών παιχνιδιών και εξομολογητήριο νεκρών. Είναι ο τόπος όπου συνδέονται οι γενιές.

Το μυθιστόρημα αφηγείται την ιστορία τριών γενεών της οικογένειας του Φρανσίσκο Λαζάρο (1891-1912), του μαραθωνοδρόμου ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στο 30ό χιλιόμετρο του Μαραθωνίου στη Στοκχόλμη το 1912.

Οι αφηγητές -πατέρας και γιος- ξεδιπλώνουν την οικογενειακή ιστορία, που ισορροπεί ανάμεσα στη σιωπή και το γέλιο, στο φόβο και την ελπίδα, στην ενοχή και τη συγχώρεση. Μας διηγούνται ερωτικές ιστορίες, αναπόφευκτες και συγκινητικές, στις οποίες διαβάζει κανείς την εγκατάλειψη, την οικιακή βία, και λάθη τα οποία συνήθως δεν διορθώνονται, αλλά που τα δικαιολογεί η δύναμη της τρυφερότητας και των συναισθημάτων. Και μας μιλούν για τη συνέχεια ανάμεσα στις γενιές∙ ο Φρανσίσκο Λαζάρο, μαραθωνοδρόμος που ξεψύχησε στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης το 1912, πεθαίνει την ημέρα που γεννιέται ο γιος του...

Το «Νεκροταφείο πιάνων» είναι ένα μαγευτικό κείμενο, μια υπέροχη ιστορία για την αγάπη, τη ζωή και το θάνατο.

Κριτική υποδοχή του βιβλίου στην Ελλάδα:

Η μεγάλη σιωπή

Εικόνες ωμές, λέξεις σκληρές, ενοχή και θραύσματα μνήμης που εξακολουθούν να πληγώνουν συνθέτουν αυτό το τόσο ποιητικό, ονειρικό κείμενο του πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο. Το «Νεκροταφείο Πιάνων», έκτο μυθιστόρημά του, αλλά το πρώτο που εκδίδεται στη χώρα μας, μας φέρνει σ' επαφή μ' ένα ιδιόμορφο σύμπαν - Λισαβόνα, σε διαφορετικές εποχές, σε διαφορετικές μελωδίες.

Πηγαίνοντας συνεχώς μπρος πίσω στο χρόνο, και μ' ένα αδιάλειπτο πήγαινε έλα μεταξύ των αφηγητών, πατέρα και γιου, παρακολουθούμε σκηνές από την ιστορία τριών γενιών μιας οικογένειας της Μπενφίκα, λαϊκής συνοικίας της Λισαβόνας. Με πρώτο αφηγητή ένα νεκρό, τον πατέρα Λάζαρο, το κείμενο ταξιδεύει συνεχώς από το θάνατο στη γέννηση και, τελειώνοντας, κλείνει έναν κύκλο ζωής.

Ανάμεσα στο τρίξιμο της ιστορίας, τους πόνους, τις προδοσίες, τις σκηνές βίας και το λυγμό που ταξιδεύει μέσα από τα πρόσωπα της οικογένειας, υπάρχει κι η μεγάλη σιωπή που έρχεται, εκκωφαντική, από το εργαστήριο ξυλουργικής.

Εκεί βρίσκεται το «νεκροταφείο πιάνων», μια σκοτεινή αποθήκη όπου τα πιάνα κείτονται θαμμένα, σαν τις αναμνήσεις - η μουσική που κρύβουν μέσα τους είναι εκεί, σκοτεινή, για όποιον αποφασίσει να αποτραβηχτεί για λίγο στη σκιά τους.

Ελένη Καρρά, περ. Διαβάζω, τχ. 497, Ιούνιος 2009